Çelik Yapı Üretiminde Kullanılan Tahribatsız Muayene Yöntemleri
Çelik yapı imalatlarında kullanılabilecek tahribatsız test yöntemleri ve en az uygulama miktarı EN 1090-2 standardında tarif edilmektedir. Uygulamada hangi testin kullanacağı, ürünün şekline, müşteriye, kontrol firmasına ve üreticinin tercihine kalan bir durumdur. Gözle muayene tüm alanlara uygulanır ancak kaynak iç ve dış kusurlarının tespiti için alternatif yöntemler mevcuttur.
Üretim aşamasında kaynaklı bölge ve malzeme yüzey kusurlarını tespit etmek için Manyetik test (MT) ve Penetrant Testi (PT) kullanılabilir. Bu iki test verdikleri sonuçlar itibariyle birbirinin muadili olarak görülebilir.
Manyetik testin sadece mıknatıslanabilen malzemelerde kullanılabilmesi, çelik dışındaki imalatlarda kullanımını kısıtlar. Penetrant testi ise 3 aşamadan oluşan bir testtir. Her aşamada bekleme süreleri gerektirdiği için uygulaması daha uzun sürer. Manyetik test için elektrik ya da akülü sistemler kullanıldığı için elektriğin bulunduğu alanlarda kolayca uygulanabilir. Penetrant testi için sadece 3 adet sprey tüp ve bez bulunması yeterli olduğu için şantiyelerde kullanımı oldukça kolaydır. Ayrıca malzemenin tamamı sarf olduğu için manyetik kontroldeki gibi bir cihaz yatırımına da ihtiyaç yoktur.
Kaynak iç kusurlarının tespiti için UItrasonik Test (UT) ve ya Radyografik Test (RT) kullanılabilir. UT ve RT birbirlerine alternatif yöntemler olarak kullanılsalar bile uygulama şekilleri, verdikleri sonuçların hassasiyeti, uygulama sonrası elde edilen kanıtlar açısından farklılık gösterir.
Uygulama kolaylığı, cihaz maliyeti, çevreye ve insana zararları düşünüldüğünde UT daha avantajlı bir yöntem olarak görülebilir. Ayrıca UT ile tespit edilen hatanın derinliği ve yeri net olarak belirlenebilir. Ancak UT için kalifiye personel gerekmekte ve UT sonucunda cihazdan alınan bir rapor bulunmamaktadır. RT ise radyasyondan dolayı test yapılan bölgedeki çalışmanın durdurulması ve hata derinliğinin görülememesi nedeniyle dezavantajlı gibi görülmektedir. RTyi sahada uygulayan personelin kalifikasyonu değil film sonucunu değerlendiren kişinin kalifikasyonu önemlidir. Test sonucunda elde bir film olduğundan daha sonrası için bir kanıt bulunmakta ve gerekirse tekrar değerlendirilebilmektedir. Çok kalın malzemelerin kontrolü için radyografik test yöntemi kullanıldığında uygulama süresi çok artmakta ve ekonomik bir yöntem olmaktan çıkmaktadır.